Faاثر دیابت بر روی شبکیه
در این مقاله اطلاعات جامعی در رابطه با اثر دیابت بر روی شبکیه در اختیارتان قرار داده می شود.
دیابت نوعی بیماری موذی می باشد که سرپنجه هایش را تا قسمت های گوناگون بدن میرساند و به آن ها آسیب وارد می کند. در واقع دیابت به دلیل افزایش گلوکز در خون ایجاد میشود. چشمها نیز در این بیماری درگیر می شوند و شبکیه مبتلایان به دیابت، به کارزاری برای آثار مخرب دیابت تبدیل خواهد شد. افزایش گلوکز موجود در خون سبب تغییر در رگها و عروق خونیمیشود که این تغییرات میتواند در سیستم بینایی فرد خود را نشان دهد.
رتینوپاتی دیابتی عارضه‌ای ناشی از بیماری دیابت است که به دلیل تغییراتی که در عروق خونی شبکیه رخ می‌دهد؛ ایجاد میشود. پرده شبکیه لایه عصبی است که در پشت چشم قرار دارد که وظیفه تحلیل و درک نور را بر عهده دارد و تصاویر را به مغزارسال میکند.
وقتی رگ‌های خونی در شبکیه آسیب میبینند امکان دارد باعث نشت مایع یا خون شود و نشت این مواد می تواند رسوباتی به نام اگزودا ایجاد کند که زمینه ساز تخریب شبکیه چشم شود و باعث شود تصاویری که شبکیه به مغز ارسال میکند تار یا کج و معوج باشد. رتینوپاتی نامی است که به این آسیب شبکه ایی می‌گویند.
نگران نباشید؛ دکتر حمیده شنازندی فوق‌تخصص شبکیه و لیزر بیانیه مفیدی در مورد اثر دیابت بر شبکیه ارائه می‌نماید تا مراقب خود باشیم و در هنگام بروز دیابت خیالمان از جانب سلامت شبکیه چشم‌هایمان کمی آسوده‌تر باشد.
بیماری دیابت علاوه بر عوامل ارثی، به علت کم تحرکی یا بی تحرکی، افزایش سن، چاقی، بالا بودن فشار خون، تری گلیسیرید و کلسترول وغیره ایجاد می شود.
شایان ذکر است دو نوع دیابت وجود دارد؛ نوع ۱ و نوع ۲. معمولاً دیابت نوع ۱ در دوران کودکی یا جوانی بروز می کند و با علائمی نظیر پُرنوشی، پُرخوری و پُرادراری همراه است. باید گفت در این نوع دیابت، برخلاف پرخوری، وزن بیمار کاهش پیدا می کند. از هنگام پی‌بردن به بیماری دیابت تا ایجاد رتینوپاتی ( عوارض و اثر دیابت بر روی شبکیه ) مدتی زمان لازم است؛ بنابراین معاینه اولیه بهتر است طی پنج سال اول صورت گیرد.
معمولاً دیابت نوع ۲ از سن ۳۰ سالگی به بعد روی می دهد؛ که با علائم خاصی مانند نوع ۱ همراه نیست و به طور معمول با انجام آزمایش شناسایی میشود؛بدین‌جهت هنگام تشخیص بیماری، برای معاینه به پزشک مراجعه کنید زیرا مشخص نیست از چه مدتی قبل شخص مبتلا بوده است.
شایان توجه است که برای ظهور علائم بیماری دیابت، تقریباً ده سال وقت نیاز است. لذا یافتن عوارض و اثر دیابت بر روی شبکیه در شخصی که به تازگی دچار دیابت شده، بسیار دشوار است. لازم به ذکر است که دیابت میتواند سایر بخش های چشم را نیز تحت تأثیر قرار دهد و برخی اوقات با عوارض قرنیه، کاهش ترشح اشک، ایجاد آب مروارید و آب سیاه همراه باشد اما مهم ترین دلیل نابینایی در بیمار مبتلا به دیابت و شایع ترین دلیل نابینایی در اشخاص زیر ۶۰ سال، تورم لکه زرد در اثر دیابت می باشد.
مهم ترین دلیل ایجاد عوارض چشمی بیماری دیابت، مدت زمانی است که فرد دچار مرض قند بوده؛ یعنی هر چقدر طول مدت ابتلا به دیابت بیشتر باشد، احتمال ایجاد عوارض چشمی افزایش می یابد.
باید گفت پایین یا بالا رفتن ناگهانی قند خون منجر به وخیم تر شدن عوارض شبکیه یا خونریزی نمی گردد ولی میتواند موجب تاری ناگهانی دید به علت ورود قند به درون عدسی چشم و ایجاد نزدیک بینی شود. به عبارت دیگر افزایش قند خون، باعث ایجاد نوعی نزدیک بینی موقت و کاذب می شود که این مشکل با کنترل قند خون، رفع خواهد شد.
کاهش ناگهانی قند خون نیز میتواند با عوارضی نظیر تشنج یا اغما همراه باشد اما روی شبکیه اثری نمی گذارد.
مهم ترین مسئله ای که همه بیماران مبتلا به دیابت لازم است بدان توجه نمایند این است که اگر قدرت دید به علت این عارضه از دست رفته باشد، قابل برگشت نخواهد بود و فقط میتوان با درمان های صحیح مانع از پیشرفت بیماری شد. شایان ذکر است میزان دید بیمار، به هیچ عنوان معیاری برای ضعف یا شدت بیماری دیابت نمی باشد. امکان دارد دید فرد مبتلا به دیابت تنها با افزایش قند خونش تار شود و با کنترل میزان قند خون، بهبود پیدا کند یا بالعکس امکان دارد دید کامل باشد اما به درمانهای اورژانسی نیاز پیدا شود. لذا مهم ترین اقدام در مورد افراد مبتلا به بیماری دیابت، پیگیری دقیق، غربالگری و معاینه مرتب آنان طبق دستور چشم پزشک می باشد تا از ایجاد عوارض جبران ناپذیر و ناگوار پیشگیری شود و درمان مناسب به موقع صورت پذیرد.
پیشگیری از آسیب دیابت به چشم
شبکیه یک‌لایه نازک است که در پشت چشم قرارداد و وظیفه آن واکنش به نورهایی است که وارد چشم میشود. در اثر بیماری دیابت، شبکیه به‌آرامی صدمه می‌بیند. شبکیه عروق بسیار کوچکی دارد که به‌آسانی دچار صدمه می‌شوند. هنگامی‌که قند خون و فشارخون در طی مدت طولانی بالا باشد زمینه آسیب به عروق کوچک شبکیه چشم فراهم میشود.
شروع آسیب به این عروق، با تورم و سست شدن رگها همراه است، گاها برخی از این عروق کوچک مسدود شده و خونرسانی به شبکیه را دچار اختلال میکنند. در اوایل دوره ورود به این بیماری، ممکن است مشکلی در بینایی فرد به وجود نیاید؛ از این جهت به بیماران دیابتی توصیه می شود تا حداقی سالی یک بار برای معاینه چشم به پزشک مراجعه کنند.
امکان دارد یک‌چشم بیمار دچار صدمه بیشتری شود و یا حتی هر دو چشم بیمار به یک اندازه صدمه ببیند. به این اختلال بینائی ناشی از دیابت، رتینوپاتی دیابتی می‌گویند.اختلالات شبکیه در بیمارهای دیابتی زمانی وخیم‌ترمی شود که عروق جدید ایجاد گردد زیرا این عروق خیلی ضعیف هستند، به‌آسانی شکسته می‌شوند و خون از آنها به زجاجیه نشت کرده و نشت خون درون زجاجیه مانع رسیدن نور به شبکیه میشود.
به دنبال این مسئله بیمار نقطه‌های شناور یا تقریباً کاملاً تاریکی را ببیند. امکان دارد این خون خود به خود جذب شود، اما در صورتی که این خون جذب نشد، پزشک ناچار است با جراحی این خون را خارج کند.
علایم شبکیه آسیب‌دیده در اثر دیابت
امکان دارد هیچ علایمی وجود نداشته باشد و یا نیز یک یا چند نشانه‌های زیر وجود داشته باشد:
- دوبینی یا دید تار
- نقاط تاریک یا هاله‌های نور
- نقاط شناور در جلوی چشم یا تاریکی
- سختی دید اجسام خارج از قرنیه
این مشکلات بسته به میزان آسیب می تواند در یک یا هر دو چشم، خود را نشان دهد.
عوامل مؤثر در ایجاد بیماری چشمی ناشی از دیابت
- سابقه بیماری ارثی دیابت
- مشکلات چشمی ارثی
- افزایش سن و تشخیص بیماری
- نوع دیابت مدت‌زمان بیماری
- نحوه کنترل بیماری
- مسائل همراه بیماری دیابت از جمله فشارخون، چربی خون، مصرف یا عدم مصرف دخانیات
سرویس شبکیه کلینیک چشم پزشکی نیایش با حضور سرکار خانم دکتر حمیده شنازندی، جراح چشم و فوق تخصص شبکیه و لیزر، آمادگی ارائه نوبت به مراجعین محترم جهت بررسی و معاینه دوره ای بیماران دیابتیک را دارد.
جهت اخذ نوبت میتوانید با شماره تماس ٠٢١٧۴٣١۵٠٠٠ و یا شماره مستقیم ٠٩١٠٨۵٠٣٠۶۶ تماس حاصل نمایید.